Lufta irakene dhe telefoni GSM. Dhe ndërkohë që në Shqipëri e imagjinojnë Italinë si Kopshtin e Edenit, Venditti këndon një këngë profetike
Umberto Broccoli*
1991-shi, vit i paradokseve. Në janar, lufta e parë irakene dhe telefonata e parë me sistemin Gsm. Në Itali, zilja e telefonit kish nisur të dëgjohej një vit më herët, me prefiksin 337, me një mbulim joekzistues, por gjithësesi brenda kufijve kombëtarë. Tani, paraqitet mundësia konkrete për të folur me botën, falë një tjetër rrjeti dhe me një tjetër prefiks. Një vit më vonë do të debutojë 335-a. Aparatet janë shumë të mëdhenj, me një autonomi baterie prej 20 minutash bisedë. Shumë të mëdhenj dhe shumë të kushtueshëm. Më kujtohet “NEC”-u i parë: praktikisht një armë, e parehatshme, e zezë, 2.5 milionë liretëshe (plus një milion e gjysmë të tjera nëse shoqërohet me një pajisje për telefonatat me zë në makinë). Katër milionë lireta, dhe ishe i lidhur me botën. 1991-shi, viti i lidhjes dhe i shkëputjes. I lidhur me një telefon, Peter Gregg Arnett i tregon të gjithë botës, në mënyrë të drejtpërdrejtë, bombardimet e parë në Irak. Të lidhur me parabolat televizive, secili shikon nga shtëpia atë që shohin edhe kombe të tjerë të botës.
Eshtë sublimimi i dekadës paraardhëse, dekada e Tetëdhjetës. Në ndërkohë, shkëputet Bashkimi Sovjetik, ashtu sikurse shkëputet ish Jugosllavia, në një kaskadë progresive pavarësish dhe rivalitetesh, që përfunduan ashtu si përfunduan.
9 gusht 1991. E premte. Titujt e Corriere della Sera: “Revoltë në stadium. Në Bari rebelohen mijëra shqiptarë”. Të mbyllur aty për t’u riatdhesuar, kishin mbërritur disa ditë më herët me anijen “Vlora”. Pamje apokaliptike, ndoshta të harruara: një anije njerëzore. Një anije e mbushur me njerëz, prapa të cilëve shfaqen dhe zhduken pjesë të bykut, parmakëve, oxhakëve Kishin hipur deri atje lart, deri tek oxhakët, ndoshta sepse që atje lart mund të shihje i pari tokën e shpresës.
Italia, ai komb që e kishin parë vetëm në televizor. Një herë e një kohë, prej parabolave vinin vetëm gjërat e mira. Antenat në Shqipëri sillnin pamje si ato të revistave “Novella 2000”, krejt joreale. Falë parabolave të reja, kush sheh Italinë në anën tjetër të detit, imagjinon një parajsë tokësore, ku gratë janë të gjitha bjonde, të bukura, të veshura mirë, dhe ku burrat udhëtojnë me automobilë superluksozë, ku në shtëpi i presin gratë e buzëqeshura dhe të gatshme të mbushin tryezën me pjata të mrekullueshme, ku spikasin pastat. Atëherë, në anën tjetër të detit, në fillim me zë të ulët dhe më pas gjithnjë e më fortë, shpërthen dëshira për t’u dhënë të drejtë parabolave.
Atëherë, kurajë shqiptarë1 Të hipim me mijëra në anijen “Vlora”. Të hipim dhe të rrezikojmë jetën për të mbërritur tek ajo tokë e detersivëve, të plazheve ku vajzt e veshura me bikini, tek lëpijnë një akullore, ia bëjnë me sy një tjetër akulloreje. Burra dhe gra të vendit të shqiponjave: le të lundrojmë në rrugën e shpresës, për të gjetur edhe ne një vend në parajsë dhe në tryezë, mes rigaton-ëve të mbushur me djath të grirë dhe gjyshërve të lumtur. Të arratisemi nga Tirana dhe të shkojmë në atë vend të zbutur prej zbutësve, me gjyshet me zbardhues në dorë dhe me zbardhuesit pa njolla (të reklamave). Këtu, ne nuk kemi tokë ku të mbjellim grurin për bukën. Atje, në vendin që na shfaqin parabolat, buka pothuajse nuk ekziston: mund të zgjedhësh mes crackers-ave me shije salmoni dhe shkopinjve dietikë.
1991. Të shtyrë prej fjalëve të parabolave i hipën anijes “Vlora”. Dhe gjetën një panoramë të ngjashme me të tyren, përgjatë brigjeve të jugut tonë. Shtëpi anonime, varfëri dinjitoze (por gjithësesi varfëri), papunësi, armiqësi, probleme dhe një jetë e përditshme e shastisur prej po të njëjtave pamje, që sjellin parabolat. Shqiptarët shpresonin të gjenin pikërisht atë që, atyre italianëve në anën tjetër të detit, u ishte premtuar prej kohësh. 1991-shi. I lidhur dhe i shkëputur mes paradokseve. Historia i krijon në mënyrë të pavullnetshme.
Antonello Venditti nxjerr “Benvenuti in paradiso”. Eshtë një sukses i jashtëzakonshëm, me mbi një milionë e gjysmë kopje të shitura: mes këngëve më të paharrueshme, edhe “Alta marea”. Të dy këngët flasin për dashurinë, por paradoksi qëndron kur i rilexon në dritën e zbarkimit të parë të madh shqiptar nga anija “Vlora”: “Nëse kjo jetë kafshon / ti kafshoje më shumë / e kemi fituar me fat të ardhmen tonë / dhe me një kërcim të madh, mes zilisë dhe hipokrizisë / ne do të fluturojmë lart, e dashur cfarë bën, e dashur kështu nuk bën”.
Dhe me një finale të mrekullueshme: “Mirësevini në parajsë, bashkë me ne / nuk duam më gjarpërinj / mirësevini në parajsë, deri kur të duash të rrëshkasësh në blu… në blu”
La Sette (Corriere della sera)
